Table of Contents
1999: De Muziekdownload
De geschiedenis
Het internet
Om de geschiedenis van de muziekdownload te kunnen snappen moeten we eerst de geschiedenis van het internet induiken. Op 4 oktober 1957 lanceerde de Sovjet-Unie de satelliet: Spoetnik 1. Toen de Verenigde Staten dit doorkregen richtten zij in 1958 de ARPA (Advanced Research Projects Agency) op, met als doel op technologisch gebied voor te blijven op de rest van de wereld.
In 1968 kwam de ARPA met een plan om meerdere computers met elkaar te verbinden. Dit begon kleinschalig (eerst tussen twee en vier computers) maar breidde zich steeds verder uit tot het in 1983 voor vrijwel iedereen met een computer mogelijk was om aan het internet deel te nemen. Men kon in de loop der jaren berichten naar elkaar gaan versturen (email) en bestanden met elkaar delen (o.a. muziek).
Napster
Het laatste werd voor het eerst mogelijk in 1999 door middel van het programma Napster. Met Napster kon je zelf muziek uploaden en van anderen downloaden, de artiest of platenmaatschappij werd niet betaald. Ook kon je d.m.v. chat met anderen discussiëren over de muziek. Deze vorm van muziek luisteren en delen breidde zich in rap tempo uit, wat steeds meer vergelijkbare programma’s deed ontstaan. Al dit zorgde voor een forse daling in omzet voor de fysieke muziekhandel. Waarom Cd’s, Lp’s, of cassettes kopen als je alle muziek gratis online kon verkrijgen?
Kritiek
Op de muziekdownload was eerst veel kritiek: men kon muziek downloaden zonder dat de artiest daarvoor betaald werd. In 1999 werd daarom een rechtszaak aangespannen tegen Napster. Door de grote publiciteit en de aandacht van de media werd Napster nog bekender en zag een stijging in gebruikers. In februari 2001, toen de rechtszaak nog steeds liep, had de muziekdienst 13,6 miljoen gebruikers. Een half jaar daarna deed de rechter uitspraak over de zaak in het nadeel van Napster: het bedrijf moest schadevergoedingen betalen aan artiesten.
iTunes
In 2001 kwam Apple met het programma iTunes, een digitale mediaspeler om muziek en video mee af te spelen. Om korte metten te maken met de wirwar van muziekdownload platforms, die ontstaan was doordat elk muzieklabel hun eigen betaalde digitale downloads ging aanbieden, kwam Apple in 2003 met de iTunes Store. Voor de muziekluisteraar was dit dé oplossing, want iTunes werd het meest populaire platform voor betaalde muziekdownloads.
Spotify
Een nieuwer alternatief voor de muziekdownload is de stream: in plaats van dat je de muziekdownload koopt, betaal je voor het recht om deze af te spelen. Betaal je niet meer, kun je ook niet meer luisteren. Spotify heeft echter wel een gratis versie, inclusief periodieke reclame. Hetzelfde geldt voor YouTube.
Ondanks deze makkelijke manieren om muziek legaal te downloaden en te streamen in plaats van illegaal te downloaden is de illegale download nog enorm groot. Of je nou een torrent downloadt of een YouTube linkje in een mp3 downloader gooit, er bestaan genoeg manieren.
Waarom gingen mensen liever downloaden dan cd’s kopen?
Als eerst: illegaal downloaden was gratis, cd’s kopen niet. Daarnaast moest je voor het kopen van een CD naar een winkel, die de CD op voorraad moet hebben, terwijl je voor hetzelfde bedrag met één klik op de knop je hele portemonnee aan de meest obscure albums kan uitgeven.
Hoe is de waarde van muziek veranderd door de muziekdownloads?
Muziek is altijd al een luxe geweest, ook in de 20e eeuw. Doordat het mogelijk werd om gratis van muziek te genieten veranderde dat. Zie zelf het verschil: maanden je zakgeld sparen en naar de platenzaak gaan om die nieuwe plaat te kopen, of op de dag van de releasedatum de tracks door scrollen op iTunes of Spotify. Voor veel mensen heeft de fysieke muziek daarom iets nostalgisch of ze kiezen er juist voor om cd’s te kopen om de artiesten te steunen. Zo is er hedendaags nog steeds een markt voor fysieke muziek.
Hoe is het muziek luisteren door muziekdownloads veranderd?
Ook het muziekluisteren zelf heeft waardeverandering doorgemaakt: door de muziekdownloads kun je de muziek nu overal mee naartoe nemen en op elk moment beluisteren. Het muziek luisteren ‘om het muziek luisteren’ is daardoor vervangen door muziek luisteren om als achtergrond te dienen terwijl je bijv. onderweg bent, kookt, danst, je huiswerk maakt, noem het maar op.
Wat heeft de muziekdownload veranderd in de muziekindustrie?
Een ontwikkeling die sinds de jaren 10 in de 20e eeuw aan de gang is, is de individualisering van de muziekrelease. Artiesten hebben geen label meer nodig die hun nummers voor hun promoten en distribueren naar alle winkels. Haalden artiesten in tijden van de fysieke muziek met een hit nog vaak een hele klap geld binnen, gaat dit tegenwoordig niet zo makkelijk meer. Het is niet voor niets dat artiesten als Taylor Swift en Beyoncé eerst niet wilden dat hun muziek op Spotify terecht kwam. Downloads en streams leveren namelijk een stuk minder dan een Cd of Lp op. Soms leveren artiesten zelfs gratis downloads voor hun track in ruil voor promotie zoals een follow op hun social media pagina’s. Negatief of positief, de muziekdownload heeft het leven van de artiest voorgoed veranderd.
Auteurs
- Thessa Veerman
- Roy Griekspoor
18-4-2020