Canon 150 jaar MT

Plunderphonics is elke soort muziek die gemaakt is door een of meerdere audio opnames te nemen en die op een manier te bewerken. De term is bedacht door componist John Oswald in zijn essay Plunderphonics, or Audio Piracy as a Compositional Prerogative.¹⁾ Oswald beschreef Plunderphonics als een referentiële en zelfbewuste toepassing die begrippen als originaliteit, identiteit en auteursrecht bevraagt. ²⁾

In mei 2016, oordeelde de hoogste rechtbank van Duitsland in het voordeel van een artiest die percussie van Kraftwerk’s liedje uit 1977 Metal on Metal. De rechtbank verklaarde dat de impact van Kraftwerk op het nummer niet op woog tegen de artistieke vrijheid.³⁾ In dezelfde week besloot een rechter in Amerika dat een ”horn hit” van twee seconden gesampled in het nummer Vogue van Madonna kwalificeerde als ”de minimis”,⁴⁾ en was daarmee te kort om enig gevolg te hebben. Deze beslissingen waren in tegenspraak met het precedent van twee grote rechtzaken in de VS met betrekking tot het auteursrecht: Grand Upright Musc, ltd. tegen Warner Bros. Records Inc. ⁵⁾ en Bridgeport Music, Inc. v. Dimension Films.⁶⁾ In hun gelijkenis van sampling met platte diefstal, hebben geen van beide gevallen veel bijgedragen aan de manier waarop auteursrecht wordt begrepen of gecontroleerd.

John Oswald was zijn tijd ver vooruit door deze vraagstukken, die tot op het heden nog steeds niet duidelijk zijn beantwoordt of vastgelegd in wetgeving, te bevragen met zijn album Plunderphonic. Het album bestaat volledig uit samples of zoals Oswald ze noemt “electro-quotes”. Ondanks dat alle samples correct werden gecrediteerd, trok het project van Oswald de aandacht van de platenindustrie en hun advocaten, die hem talloze sommatie brieven stuurden. Oswald was een van de eerste die de confrontatie met het auteursrecht aanging een voorzag hoe integraal samplen zou worden in de toekomst van muziek.

Naast de muziek van John Oswald, die vrij avant-gardistisch en experimenteel van aard was, zijn er nog talloze andere artiesten die Sampling en Plunderphonics op verschillende manieren hebben toegepast. Bekende voorbeelden van zulke albums en artiesten zijn: Endtroducing - DJ Shadow, Donuts - J Dilla, Shades of Blue - Madlib, Since I left You - The Avalanches en Replica - Oneohtrix Point Never.

Met de enorm gegroeide populariteit van Hip-Hop de afgelopen 5 jaar⁷⁾ is plunderphonics overal, ook de door samples gedreven dans muziek die Daft Punk introduceerde is niet meer weg te denken uit het hedendaagse muzieklandschap. Plunderphonics is dus heel sterk aanwezig in de hedendaagse muziek en haar invloed is van onschatbare waarde. Ook in de experimentele muziek zingt de invloed van John Oswald nog na met artiesten als Oneohtrix Point Never⁸⁾ en met de komst van Dataflow programming programma ’s als Max/msp en Pure Data zijn er nieuwe aleatorische vormen van plunderphonics mogelijk zoals het Alea T. - Hot 01-00-09 project.⁹⁾ Ook is wordt het onlangs populaire Vaporwave is een voorbeeld van een nieuw genre wat is ontstaan vanuit het principe van plunderphonics. ¹⁰⁾

Voor verdere informatie over plunderphonics zie:

• Een korte geschiedenis over hoe Sampling diefstal werd.
• Geschiedenis van Avant-Garde muziek, voor als je echt heel veel context wilt.
• Citeren en Context: een paper over het werk van John Oswald en Plunderphonics.
• Een korte geschiedenis van geluidskunst.

Geschreven door B.P. Teunis & Daniël Janssen.