De mellotron is een elektromechanisch toetsinstrumenten, vooral bekend door de Beatles. In dit werkstuk zullen wij vier onderwerpen bespreken over de mellotron:

1. De geschiedenis en het ontstaan
2. De werking
3. Verschillende modellen en concurrentie
4. Het gebruik in de muziek

Aan het einde van de jaren ‘40 vond Harry Chamberlin de Model 100 Rhythmate uit. Dit is de voorvader van alle samplers en drumcomputers. Dit was een machine met opgenomen loops van drums. De Rhythmate kent meerdere doorontwikkelde modellen, met uiteindelijk een keyboard en samples van verscheidene instrumenten. In 1962 bracht Bill Fransen, een salesman van Chamberlin, twee exemplaren van een Chamberlin Music Master 60s, een op samples gebaseerd effects instrument, van Californië naar Engeland. Dit omdat hij op zoek was naar engineers die het instrument konden verbeteren. Hij verkocht het idee aan de broers Frank, Norman & Les Bradley, van het bedrijf Bradmatic Ltd., niet wetende dat ze eigenlijk Chamberlins idee steelde. Het eerste model dat op de markt gebracht werd, was de MK I in 1963. Dit model had 2x 35 toetsen en leek erg op de Chamberlin Music Master 600. Hier zijn er zo’n 10 van gemaakt.

Fransen was alleen vergeten te vertellen aan zijn companen dat hij niet de eigenaar van het concept was. Dit ten koste van Chamberlin natuurlijk. Gelukkig hebben ze in 1966 een deal gesloten, waarbij Chamberlin het idee verkocht heeft voor $30.000,- en beide bedrijven het instrument bleven produceren. Hierna heeft Bradmatic Ltd. een grotere fabriek geopend onder de naam Streetly Electronics. In de zoektocht naar investeerders kwamen de heren op dirigent Eric Robinson en goochelaar David Nixon. Samen vormden zij het bedrijf Mellotronics. Het volgende model, de MK II, dat in 1964 al op de markt gebracht werd, was een geüpgrade versie van de MK I. Er zijn zo’n 160 stuks van de MKII gemaakt. Fun fact is dat dat ongeveer evenveel als hij weegt in kilogram. De MK II had een volledige set aan samples die te selecteren waren via zogenaamde banks en stations. De Mellotron was in die tijd erg duur, namelijk zo’n £1000,-, terwijl een huis in die tijd tussen de £2000,- en £3000,- kostte. Mike Pinder, een werknemer van Streetly Electronics, werd zo verliefd op het instrument dat hij het graag wilde gebruiken in zijn band The Moody Blues. Na het indienen van zijn ontslag, omdat de band teveel tijd opnam, scoorde de band hun eerste hit Baby Can It Be True in 1967. De eerste hit waar een Mellotron in voorkomt, komt echter uit 1965. In het nummer Lease on Love van de Graham Bond Organization speelt de Mellotron een grote rol. Ook was Mike Pinder de man die The Beatles introduceerde met de Mellotron. Kort na hun ontmoeting, waren alle leden in het bezit van een Mellotron. Misschien wel het bekendste nummer waar een Mellotron onderdeel van is, is Strawberry Fields Forever van The Beatles, waar de fluit sample van de Mellotron het intro verzorgt.

Na deze successen, werd de Mellotron technisch verbeterd en uitgebreid, met een FX Console en een nieuw model, de M300. 1970 werd het meest succesvolle jaar voor Streetly Electronics. Dit was namelijk het jaar dat het model M400 uitkwam. Bij de M400 kon je de tapeframes zelf vervangen. Ook hadden de heren van Streetly Electornics een deal gesloten met de entertainment gigant Electric and Musical Insdustries Group, ofwel EMI Group. Onder hun vaandel werden gingen de Mellotrons als zoete broodjes over de toonbank. Er zijn van de M400 zo’n 1800 exemplaren gemaakt, die allemaal onder exclusieve licentie zijn verkocht door EMI. Met 35 toetsen, reikend van G tot F, 3 potmeters voor volume, tone en pitch en een schakelaar voor het selecteren van de samplebank, was dit het meest compacte model van de Mellotron. Met dit succes begon ook de distributie in Amerika, die werd geleid door Dallas Arbiter. Dit resulteerde in meer ontwikkelingen, zoals Mark V, die in 1975 uitkwam. De Mark V is niets meer dan 2 maal een M400 en een spring reverb in een behuizing. Helaas zaten aan het succes ook de nodige haken en ogen. In 1977 ging Dallas Arbiter namelijk failliet. Dit leidde tot de sluiting van Mellotronics in Londen. Ironisch genoeg heeft Streetly Electronics in het faillissement de naam Mellotron af moeten staan aan Arbiter. Streetly ging wel door met de productie, maar nu onder de naam Novatron. Dallas Arbiter heeft het bedrijf Sound Sales opgezet en is de Mellotron onder die naam blijven produceren. In 1981 kwam de eerste Amerikaanse Mellotron onder de naam 4 Track uit. De 4 Track was gebaseerd op hetzelfde concept als de Britse M400. De verbeteringen aan de 4 Track kwamen nooit helemaal tot zijn recht, omdat de opnamekwaliteit van de tape beduidend slechter was dan de Britse variant. In de jaren ‘80 kwamen ook de eerste samplers uit, zoals de Fairlight of de Emulator II. In het begin konden de samplers niet tippen aan de Mellotron, maar de ontwikkeling van deze digitale technologie ging dusdanig snel dat onder andere Roland en Akai samplers ontwikkelden die kwalitatief wel competitie vormden voor de Mellotron. Deze ontwikkelingen zorgden er ook voor dat Streetly Electronics in 1986 hun faillissement aanvroeg. In 1990 kocht David Kean, een groot fan van de Mellotron, de overgebleven onderdelen van Mellotronics en de naam Mellotron. Hiermee lanceerde hij de Mellotron Archives, wat zich gevestigd heeft in Toronto, Canada. Ook heeft John Bradley, zoon van Leslie Bradley, Streetly Electronics nieuw leven ingeblazen. Het bedrijf repareert en restaureert Mellotrons, ook verkopen zij onderdelen. Leslie Bradley, de uitvinder van de Mellotron, is op 15 januari 1997 overleden. In mei 2007, 20 jaar nadat de productie van de Mellotron stopte, heeft Streetly Electronics een nieuw model uitgebracht, de M4000. Dit instrument is het eerste instrument in 40 jaar dat cyclische tapes gebruikt, zoals in de Mark I, II en M300 modellen.