Table of Contents
Fender Rhodes
Joeri Braams, Sam Huvenaars, Max van Westerop
Voor de Rhodes
De elektrificatie van piano's verliep ongeveer hetzelfde als van andere instrumenten. Waar oorspronkelijk het simpelweg het doel was om het akoestische instrument te versterken, worden er gaandeweg nieuwe klanken ontdekt, die populair worden op hun eigen recht.
De eerste (bekende) elektrische piano was de neo- bechstein piano in 1929, dit was simpelweg een vleugel met een ( inductieve) magnetische pickup. Hoewel de eerste elektrische piano's eigenlijk alleen in een academische context gebruikt werden, was de eerste commercieel verkrijgbare epiano de door RCA en Story & Clarke ontwikkelde Storytone. Dit was een soort spinetpiano zonder klankbord, en een magnetisch element om het geluid uit te versterken.
https://www.youtube.com/watch?v=lk6rirQrDQ4
https://www.youtube.com/watch?v=lrreNHM9pgM
Door de jaren 40 en 50 groeide de wens om de elektrische piano kleiner en lichter te maken, ontwerpers experimenteerde met het vervangen van de snaren met metalen rietjes of tongen, om deze weer door te versterken. Het meest bekende voorbeeld hiervan is de Wurlitzer piano, deze werdt gebruikt op opnames van onder andere Sun Ra en Ray Charles, waardoor de elektrische piano zijn plek vond in de popmuziek.
https://www.youtube.com/watch?v=6uTDa3771HM
Harold Rhodes werdt in de tweede wereldoorlog gerekruteerd in de Amerikaanse luchtmacht, Rhodes, van origine een pianoleraar, werdt gevraagd om een lesmethode te ontwikkelen als therapie en entertainment voor herstellende soldaten. Hij kwam er gauw achter dat het niet mogelijk was om genoeg piano's te regelen. Hiervoor ontwikkelde hij de pre-piano, een simpel instrument met maar een paar octaven bereik, met een iets xylofoon-achtigere klank dan we nu van de rhodes gewend zijn.
Ontwikkeling
Na de oorlog ging Rhodes verder met zijn bedrijf, en begon The Rhodes Piano Corporation. In 1955 ging hij een samenwerken met Fender. Het eerste wat ze uitbrachten was de Rhodes Piano Bass, wederom een instrument met een klein bereik, maar met een veel lager register. Duidelijk is wel te horen dat de klankkleur veel meer lijkt op de latere Rhodes’ met een volledig bereik.
https://www.youtube.com/watch?v=Fiq9VDkGVnI
Links: https://www.radiomuseum.org/r/bechstein_neo_bechstein_fluegel.html
https://antiquitymusic.com/rca-storytone-electric-piano-382
https://reverb.com/uk/news/rhodes-vs-wurlitzer-comparing-classic-electric-pianos
Muzikale context
Door het kenmerkende en onmisbaar brede pallet aan klanken en aanslag mogelijkheden werd de Rhodes binnen de muziek van de jaren 60 en 70 veel gebruikt voor verschillende genres en stijlen; de psychedelische jazz van Miles Davis, de funky phaserklanken van Donald Fagen (Steely Dan) en de vingervlugge toe-tappers van Stevie Wonder. Dit zijn slechts een aantal voorbeelden van de ontelbare gebruiken van de Rhodes.
Bij een groot aantal van de meest opvallende gebruiken van de Rhodes is het instrument gebruikt in een ritmische en percussieve manier. Denk hierbij aan Riders on the Storm van the Doors, waar de Rhodes gebruikt werd voor de baslijn, maar ook voor het leggen van ritmische accenten.
Verder werd de Rhodes geliefd voor zijn/haar klank welke van zijdezacht tot dik en “knorrend” kon gaan binnen een handomdraai. Ook ging het instrument al vroeg hand in hand met verschillende modulatie-effecten zoals phaser, tremolo, vibrato en chorus. Er werd zelfs gebruikt gemaakt van overdrive en distortion. Kortom: een multi-inzetbaar toetsinstrument met vele gebruiken.
Aanverwanten en moderne versies
Modificaties: Dyno My piano was een aftermarket modificatie voor de Rhodes welke tussen 1970 en -80 werd geproduceerd door Chuck Monte. Deze bestond uit een hefboompje dat de positie van de stemvorken ten opzichte van de pickups verplaatste, wat het geluid behoorlijk beïnvloedde.
Dit geluid werd later nagebootst in de Yamaha DX7 Synth onder de naam DX7 Rhodes, dit lijdde ertoe dat sommige muzikanten hun Rhodes lieten staan in ruil voor de synthesizer.
Moderne versies
Mark 7 Na het overlijden van Rhodes in 2000, Ging een gereformeerde Rhodes Music Corporation een reproductie maken van de originele Electische piano, Deze werdt de Rhodes Mark 7 genoemd
Vintage Vibe Het bedrijf Vintage Vibe, opgericht in 1997m produceert sinds 2011 ook een moderne op stemvork techniek gebaseerde electro-mechanische piano.
Aanverwanten
Wurlitzer De over het algemeen meest Populaire variant op de Fender Rhodes is de Wurlitzer Electronic Piano. Deze werd tussen 1955 en 1982 gebouwd door de Amerikaanse Rudolph Wurlitzer Company, (o.a. bekend om het maken van Jukeboxen).
Het grootste verschil in klank ten opzichte van de Rhodes is dat de klank van de Wurlitzer qua golfvorm door de meeste wordt beschreven als een zaagtand, waar de Rhodes zich beter verhoudt tot een sinus.
Ook de Wurlitzer maakt gebruik van een piano mechaniek en elektrostatica en is daarom net als de Fender elektromechanisch, het wezenlijk verschil op technisch gebied is dat de klank wordt opgewekt door het aanslaan van een metalen riet, waar hiervoor bij de Rhodes gebruik word gemaakt van stemvorkjes.
Keyboard Bass varianten
Hoewel de Rhodes bass de allereerste was in zijn soort was, is het pijporgel de eigenlijke voorvader van dit instrument, waarvan het Baspedalen-bord al ontwikkeld was in de 13e eeuw.
Rond dezelde periode als de opkomst van de Rhodes Bass kwam fabrikant Hofner uit Duitsland ook met een volledig electronisch bas keyboard, The Basset. En later werd dezen vervangend door The Bass 2 en in 1970 The Bass 3, deze maakte allemaal gebruik van transistors.
In 1970 kwam ook Moog met een baspedalen Unit, wat weer een andere variant betrof maar wel eentje die afgeleid was van de orgel pedalen.
Comeback
Door de luchtige en dromerige klank die maar niet uit de mode leek te gaan is de Rhodes in de ogen en oren van velen beschouwd als een tijdloos instrument. Alhoewel het een poosje uit de spotlight is verdwenen is het instrument terug van nooit weggeweest in de muziek van zowel moderne computer-based producers als spelers van verschillende genres. Zo is de klank van het instrument op dit punt te vinden in zo’n beetje iedere MIDI-vriendelijke DAW en ook terug te horen in veel producties van moderne producers. Ook wordt het instrument nog steeds flink gesampled.
Een aantal moderne bands en artiesten die de Rhodes (in wat voor vorm dan ook) nog gebruiken zijn BADBADNOTGOOD, Alfa Mist, Nils Frahm, Unknown Mortal Orchestra, Jacco Gardner, Day as a Lion en Radiohead. Deze voorbeelden laten zien dat de Rhodes goed kan worden gebruikt in vele iteraties van menig mengelmoes-stromingen zoals hiphop-jazz, elektronisch-klassiek, neo-psychedelica, rap-rock en alternatieve rock.
