Geschiedenis
De gitaar is een 16e-eeuws instrument dat zijn origine vindt in Spanje. Het functioneerde als vervanging voor de luit. De elektrische variant van dit instrument is uitgevonden in de jaren 30 van de 20e eeuw, om blues- en jazzsolisten het vermogen te geven om hoorbare solos te spelen tussen het geweld van een bigband-orkest.
‘The Frying Pan’
De allereerste volledig elektrische gitaar volgens de
standaard van de elektrische gitaar van nu was de
‘Frying Pan’ (foto). Deze gitaar werd ontworpen door
George Beauchamp. Beauchamp experimenteerde
als sinds 1930 met het bouwen van elektrische
gitaren. Hij kwam met het idee om een pick-up te maken. Op deze manier kon het geluid opgevangen en vertaalt worden. Bedrijven als Fender en Gibson (die ook beide in deze tijd ontstonden) gebruiken
deze techniek nog steeds.
Gibson
Gibson was al een hele tijd bezig met het ontwerpen van een semi akoestische gitaar. Dit is een elektrische gitaar die nog wel een klankkast heeft. Gibson was een voorloper in het ontwerpen van elektrische gitaren. Het rare is alleen, dat hij heel lang wachtte met her uitbrengen van deze gitaren. Hij maakte dus pas heel laat gebruik van zijn ontdekkingen. De eerste prototypes werden al rond 1930 gebouwd. Toch werd de eerste gitaar pas uitgebracht in 1936. Dit was de Gibson ES-150 (foto rechts). Deze gitaar werd (en word door sommige mensen nog steeds) als de beste jazz- gitaar beschouwd. Na de Tweede Wereldoorlog kwam Gibson met nieuwe uitvindingen. De eerste was de P-90. Dit was een nieuw soort pick-up die een complete andere klank gaf. In 1949 kwam de ES-5, wat de eerste elektrische gitaar met drie pick-ups was. En dat zelfde jaar werd de ES-175 geïntroduceerd. In 1952 kwam dan eindelijk de gitaar waar Gibson bekend om staat. De Les Paul was geboren. De gitaar werd in samenwerking met Epiphone (een ander merk dat later onderdeel werd van Gibson) en mr. Les Paul gemaakt. Na de Les Paul werden er nog een aantal modellen ontworpen en toen was de basis van gitaren gelegd voor Gibson. Deze gitaren zijn nog steeds te koop en komen in alle kleuren en soorten. Gibson is tot nu de dag nog steeds een van de grootste namen in de gitaar wereld.
Fender
In 1946 richt mr. Fender de ‘Electrical Instrument Compagny’ op. De eerste gitaar die Fender op de markt bracht, was de Broadcaster. De Broadcaster is de zelfde gitaar als de Telecaster die we nu kennen. De telecaster was een redelijk simpele gitaar. Hij was redelijk hoekig, had een simpel design en twee pick-ups. Drie jaar later, in 1954, kwam de stratocaster in beeld. De stratocaster was een gitaar met drie pick-ups, ronder afgewerkte zijkanten en ingewikkelder design. Hij lag wat prettiger in de hand en had meer mogelijkheden. Je kon er meer verschillende klanken uithalen door de extra pick-up. De stratocaster is van alle elektrische gitaar typen het meest verkochte type.
Maar als wij tegenwoordig aan de elektrische gitaar denken, denken we toch al gauw in de richting van de solid-body elektrische gitaar. Een van de eerste solid-body elektrische gitaren werd gebouwd door Les Paul. Fender maakte de eerste massaproductie solid-body gitaren: de Fender Esquire en de Fender Broadcaster (later de Telecaster). Gibson volgde al snel met het bekende Les Paul model, dat trouwens weinig te maken heeft met de gitaar die Les Paul ontwierp, op de solid-body na.
Werking van de elektrische gitaar
De elektrische gitaar werkt, in tegenstelling tot de akoestische gitaar, niet door middel van akoestische reflecties in een klankkast. Bij de elektrische gitaar worden de trillingen van de snaar opgevangen door magneten met een spoel draad eromheen. De magneten vibreren licht mee met de snaar en door de spoel eromheen wordt deze beweging omgezet in een (zwak) elektrisch signaal. Vervolgens wordt dit signaal versterkt met een versterker.
Omdat het single-coil element veel ruis opvangt, werd het Humbucker-element bedacht. Hier worden 2 elementen uit fase naast elkaar geplaatst. De magneten vangen nu het geluid van de gitaar in fase op, terwijl de ruis uit fase wordt gezet. Daarnaast heeft de Humbucker een groter oppervlak waardoor er meer trillingen worden opgevangen, wat leidt tot een harder, donkerder geluid.
Variaties
Enkele variaties op de 'normale' elektrische gitaar zijn:
- De Baritongitaar, een gitaar zonder vaste stemming
- De Zevensnarige gitaar, een gitaar met een extra lage B-snaar boven de E-snaar
- De Twaalfsnarige gitaar, een gitaar waarbij de normale snaren zijn gedubbeld met een octaaf hoger
- De Double-Neck gitaar, waarbij verschillende combinaties van de eerdere gitaren mogelijk zijn door de dubbele hals op de gitaar.
Klankmogelijkheden
Wat de elektrische gitaar zo krachtig maakt, is deels de variatie aan klanken die je eruit kan krijgen. Zo kun je met behulp van je pickup selector, tone en volume knoppen je geluid al behoorlijk aanpassen. Daarnaast zijn er ook verschillende speelwijzen die de gitarist voorziet van een breed spectra aan klanken. Denk bijvoorbeeld aan vibrato, palm muting, pitchbending en flageoletten (boventonen). Daarnaast zijn er ook accessoires als de slide, capo, e-bow en tremolobar waarmee je je geluid kan beïnvloeden
Maar daarbij houdt het niet op. Omdat de gitaar een van de eerste instrumenten was dat een elektrisch signaal als uitvoer had, ontstond een complete industrie gewijd aan het vervormen van dit geluid. In eerste instantie werd dit vooral gedaan met aanpassingen op de versterkers. Denk bijvoorbeeld aan overdrive en EQ opties. Later werden deze mogelijkheden verder uitgebuit met effectpedalen.
Invloed
De elektrische gitaar heeft een bijzonder grote invloed gehad op het ontstaan van de popmuziek. Tijdens de opkomst van de jeugdcultuur in de jaren '50 en '60 en de bijbehorende muziek was de elektrische gitaar niet weg te denken.
Ook tegenwoordig is de elektrische gitaar nog steeds een bijzonder populair instrument, hoewel het in populariteit misschien inmiddels is ingehaald door de synthesizer.
Auteurs
- Harrold Bergsma
- Ingmar Morel
- Tim Schoen