Wasrol (1888 - 1910)
 


Uitvinding De eerste fonograaf werd bedacht op 1877. 
 Een fonograaf is het eerste apparaat om geluidsgolven op te nemen en af te spelen. De fonograaf werd bedacht voor het opnemen van telefoongesprekken zonder dat hier elektriciteit voor nodig was.

Een opname op een rol werd eerst handmatig gedraaid, wat werd doorontwikkeld naar een opwindmechanisme, uiteindelijk toch opgevolgd door een elektromotor op batterijen (Edison).

Thomas Edison zou de fonograaf “bedacht” hebben, maar volgens het internet waren Bell en Tentor degene die de fonograaf hebben bedacht, Edison zou het patent ervan gekocht hebben.


 De Wasrol De cilindrische vorm van een rol was gekozen medium waarop eenvoudig een roterende opname gemaakt kon worden. De groeven lopen over de omtrek van de rol, enigszins vergelijkbaar met de LP. Allereerste werden geëxperimenteerd met het medium aluminium en tinfolie, maar deze konden slechts één keer worden gebruikt voor opname. Vandaar werd was (1888) de eerstvolgende optie. In 1902 kwam Edison met een nieuwe lijn harde wasrollen: Edison Gold Moulded Records. Charles Tainter patenteerde in 1890 een nieuwe wasrol van carnaubawas.
 Deze konden ongeveer 100x worden afgespeeld.

Eigenschappen en constructie wasrol: - Cilinder van zachte was van ong. 10cm. 6,4cm diameter in kartonnen koker.

- Een van de eerste methodes om geluid op te nemen, en weer af te spelen.


- Opgenomen geluid door groeven in was


- Kan afgespeeld worden op een fonograaf


- Op een wasrol past ongeveer 2 minuten aan geluid.


- Verschillende kleuren en formaten verkrijgbaar. (later werden afspraken over formaten gemaakt.)

- Snel versleten, konden geschuurd worden om nieuwe opnames te maken.


 Opname en afspelen Een 2 meter lange koperen hoorn vangt het geluid op, waardoor een vibrerende naald een groef trilt in de draaiende wasrol. De wasrol draait rond op een veer die door een hendel op spanning word gedraaid. Door een rem los te laten komt de veer op snelheid en start de roterende opname.


 
 Het geluid wat wordt opgenomen dient een luide geluidsbron te zijn, anders zal de groef niet diep genoeg worden opgenomen in de wasrol en zal dit stuk dus worden overgeslagen in de opname. 
 Tijdens het afspelen kan de naald hier uit zijn groef springen.

Een wasrol kon met een schaafmachine blanco geschaafd worden om vervolgens een nieuwe opname op te maken.

Rond 1910 werd de wasrol steeds minder populair door de opkomst van de grammofoonplaat en raakte steeds meer in vergetelheid. Emile Berliner ontwikkelde de platte plaat met groeven in spiraalvorm: de LP. Geluidsgolven werden niet meer verticaal maar horizontaal opgenomen en afgespeeld in het zogenoemde “Berlinerschrift”. Tot de jaren 1950 werden wasrollen nog gebruikt als dictafoon (memorecorder / stemrecorder).

Emile Berliner (Dogmodel grammofoonplatenspeler) 
 MT 1 SOD
 Victor Dissel Chris Bol Luc Derks