1982: Compact Disc Goed

De keuze is door ons groepje op de: ‘compact disc’, oftewel ‘CD’ gevallen. De CD lijkt sinds de laatste 5 à 10 jaar jaar een vergeten object door de opkomst van USB en online streaming-diensten. Ook denken we dat de CD qua populariteit het ook verliest van de nog oudere LP.

Dit instrument behoort in de lijst omdat het toch zeker 3 decennia lang het instrument was om muziek af te spelen. Daarnaast heeft het instrument voor ons persoonlijk ook een nostalgische waarde, namelijk iedereen heeft wel eens illegaal gedownloade muziek, spellen op een CD gebrand.

Het oppervlak Kort door de bocht is een CD niet meer dan een schijfje plastic (polycarbonaat plastic). Het schijfje heeft een doorsnede van praktisch 12 centimeter en een dikte van ongeveer 1,2 millimeter. De dwarsdoorsnede van een CD kun je hieronder bekijken.

Uitleg van de letters

A = label laag B = bescherm laag C = Data laag (reflectie laag) D = bescherm laag (transparant) E = 0 (bultje) F = 1 (putje)

De gegevens staan opgeslagen in digitale vorm (⇒ 1’en en 0’en). Zie hier waar de putjes (F) en de bultjes (E) in de bovenstaande tekening goed voor zijn.

Het spoor Een ander kenmerk van een CD is dat op het oppervlak een soort spiraal (helix) staat, het spoor waar de laser langs beweegt. Dit is eigenlijk hetzelfde principe als dat van een oude platenspeler, de naald volgt een groef (het spoor) tot het einde van deze groef is bereikt. Dit spoor, genaamd ‘Track of Helix’, kan wel 5 kilometer lang zijn.

Draaisnelheid De snelheid in de buitenste ring hoger is voor wat betreft het aantal passerende putjes en bultjes, de CD speler past dan zijn snelheid aan. Als de kop in het centrum is, draait de CD sneller dan als de kop aan de rand van de CD is. Het doel daarvan is de zogenaamde bitrate (⇒het aantal passerende 1-en en 0-en) constant te houden.

Lezen Geluid is analoog, dat wil zeggen, er zijn een oneindig aantal stappen (geluiden) tussen twee waarden (geluiden).

Analoog —> Digitaal Voor de conversie van analoog naar digitaal bestaan er zogenaamde AD chips, Analoog Digitaal converters. Een AD meet op bepaalde tijdstippen de huidige waarde van het analoge signaal.

Bij het gebruik van een CD, gebruikt men 16 bits om een waarde weer te geven, dit wil zeggen 16 posities waar een 1 of een 0 kan staan. Dit wil zeggen dat er waarden van 0 tot 65535 mogelijk zijn. 0 = 0000 0000 0000 0000 en 65535 = 1111 1111 1111 1111. Nu gebruikt men voor de CD kwaliteit minimaal een frequentie van 44100 Hertz (Hz) wat wil zeggen dat we AD 44.100 keer per seconde de waarde van het analoge signaal laten meten.

Digitaal —> Analoog Nu de digitale informatie beschikbaar is, moeten we de digitale informatie omzetten naar een analoog signaal. Daarvoor zijn de zogenaamde DA chips, Digitaal Analoog converters bedacht. De digitale informatie die de CD speler via de laser-sensor combinatie waarneemt wordt naar de DA gestuurd, die het signaal vervolgens aan de stereo-installatie (versterker) doorgeeft.

De eerste Compact Disc werd uitgebracht in 1982, door Claudio Arrau waarop ‘walsen’ van Chopin stonden. Het eerste volledige album wat werd uitgebracht op de Compact Disc was van Billy Joel, 52nd street (1982). De eerste Compact Disc van een Nederlandse artiest was het album 4us van de groep Doe Maar (1983). De cd-familie is zeer succesvol: in 2004 werden er wereldwijd circa 30 miljard cd-, cd-rom- en cd-r-platen verkocht.

Voordelen van de cd waren dat deze een stuk kleiner waren waardoor ze niet zoveel ruimte in beslag namen; de cd was in diameter zeker 10 centimeter kleiner dan de lp's. Ook was de cd minder snel beschadigd door krassen en scheuren. Dit was bij de lp wel vaak het geval, waardoor je de muziek niet meer goed kon horen. Ook waren de cd's wel vier keer zo snel te fabriceren en het hele fabricageproces was een stuk eenvoudiger.

• Thijs van der Goot
• Freek Hoogendoorn
• Maurice Wessenlingh