Tijdens de eindstage van mijn vorige opleiding, muziektherapie, kwam ik in aanraking met (ernstig) lichamelijk beperkte kinderen. De ademhalingstherapeut die hier werkzaam is, Ruud van der Wel, heeft vanwege zijn passie voor muziek meerdere instrumenten ontwikkeld, speciaal voor deze doelgroep. De combinatie van muziek en technologie vormt zo een unieke mogelijkheid tot musiceren. Naar aanleiding van deze bijzondere ervaring schrijf ik dit artikel.

Eén van de instrumenten die van der Wel heeft ontworpen is de Magic Flute, een blaasinstrument waarmee iemand muziek kan maken en tegelijkertijd de spieren traint die nodig zijn voor de ademhaling. De Magic Flute is ontwikkeld met als doel: het mogelijk maken van musiceren voor mensen die “gewone” instrumenten zoals een blokfluit, gitaar, piano ed. vanwege een lichamelijke beperking of aandoening niet (meer) kunnen bespelen. Daarnaast kan met dit blaasinstrument de ademhalingsspieren getraind worden wat belangrijk is voor mensen met bijvoorbeeld een spierziekte. Samen met de ontwikkeling van de Magic Flute is in 2008 de stichting My Breath My Music tot stand gekomen, speciaal gericht op mensen met een handicap die muziek willen maken. Van der Wel werkt tot op heden bij Revalidatiecentrum Rijndam en hier heb ik tijdens mijn stagejaar kennis gemaakt met vele speciaal aangepaste instrumenten, waaronder dus de Magic Flute.

De Magic Flute kan vastgemaakt worden aan een normale microfoonstandaard en ziet eruit zoals op de afbeelding hieronder:

De Magic Flute

Links zit de speler op zo’n manier dat hij/zij met behulp van een persoonlijk mondstuk (elke speler heeft wegens hygiëne een eigen mondstuk) de Magic Flute kan bespelen. Het spelen gaat door de Magic Flute als een soort wipwap omhoog of omlaag te kantelen. Hierbij gaat de toon net als de richting van het kantelen ook omhoog of omlaag. Het volume wordt bepaald door de mate waarin wordt uitgeademd. De klank van de Magic Flute kan bepaald worden met een bij de Magic Flute behorend display zoals hieronder te zien is:

Display van de Magic Flute

Dit display kan bediend worden met de knopjes die je op de afbeelding kunt zien maar kan ook zonder handen bediend worden door de speler, middels in-en uitademing en het omhoog of omlaag bewegen van de Magic Flute. Met het display kunnen verschillende instrumenten en toonsoorten gekozen worden maar ook bijvoorbeeld de gevoeligheid van het instrument (wat betreft uitademing of omhoog/omlaag bewegen). Tijdens het spelen is ook een notenbalk te zien waarop de gespeelde noten worden weergegeven. Het kastje kan eenvoudig aangesloten worden op speakers en kan eventueel ook met een MIDI-kabel verbonden worden met andere elektronische geluidsbronnen zoals een keyboard of synthesizer.

Zelf heb ik de Magic Flute voornamelijk gebruikt om samen met kinderen stukken muziek te improviseren. Het feit dat je van tevoren een toonsoort kan kiezen maakt het heel eenvoudig om al snel een mooi klinkend geheel te maken. Zo kroop ik zelf vaak achter een keyboard waarop ik bepaalde drumloops koos en tegelijkertijd akkoorden kon neerzetten waarover het kind met de Magic Flute kon soleren. De mogelijkheden zijn door de uiteenlopende instrumentkeuze en toonsoorten enorm. Zo kun je kiezen voor blues-toonladders of juist zigeuner-toonladders en daarnaast kiezen voor een gewone fluit maar bijvoorbeeld ook viool of elektrische gitaar. Ik heb met kleuters gewerkt die nauwelijks konden bewegen maar met dit instrument alsnog de spreekwoordelijke sterren van de hemel konden spelen. Hieronder een filmpje zodat je de Magic Flute zelf kunt zien en horen:

Al met al denk ik dat deze vorm van assistive music technology één van velen is die komende jaren alleen maar populairder gaat worden. Met behulp van technologie kunnen we ervoor zorgen dat bezigheden als muziek maken meer en meer mogelijk wordt voor doelgroepen zoals lichamelijk beperkte mensen. Zie voor meer informatie (en andere instrumenten die van der Wel heeft ontwikkeld) de website van stiching My Breath My Music: https://mybreathmymusic.com/

Auteur

• Renzo Kloosterman