1980: Roland TR-808

De Roland TransistorRythm-808 Rythm Composer…

Gebouwd door de Roland Corporation tussen 1980 en 1983. Een van de eerste machines die gebruikers toeliet om ritmes te programmeren in plaats van voorgeprogrammeerde presets.

In tegenstelling tot de LM-1, de competitor van de TR-808 in die tijd, gebruikte de TR-808 gesynthetiseerde analoge geluiden in plaats van opgenomen digitale geluiden.

Hierdoor viel hij bij release niet in de smaak. Toch heeft het apparaat een zeer grote cultfollowing gekregen.

De TR-808 is voor meer hits gebruikt dan enkele andere drum machine. Je hebt het apparaat al vaak gehoord, zonder dat je het doorhad.

In de jaren '60 werden drum computers vooral gebruikt om orgels te ondersteunen, maar je kon niet je eigen ritmes ermee programmeren. Er waren alleen ritme presets waar je uit kon kiezen.

Enter Don Lewis: Vocalist, multi-instrumentalist en electronic engineer. Lewis was bekend om het modden van electronische instrumenten en daarmee te performen. Dit deed hij decennia voordat instrument “hacking” via circuit bending populair werd.

Lewis had extensieve modificaties gemaakt aan de Ace Tone drum machine die bij een orgel hoorde. Hij kon zijn eigen ritmes programmeren en accenten leggen in een drumpatroon via het pedaal van de orgel.

Don Lewis was gecontact door de directeur van Ace Tone, Ikutaro Kakehashi. Kakehashi wilde weten hoe hij de geluiden kon krijgen die Lewis uit zijn gemodde apparaat kreeg.

In 1972 ontworp Ikutaro Kakehashi een nieuwe bedrijf, Roland, en huurde Lewis in om drum machines te designen.

Eind jaren '70 werden microprocessors gebruikt om instrumenten te bouwen en Kakehashi realiseerde dat die gebruikt konden worden om drum machines te programmeren.

Na deze ontwikkeling maakte de Roland Corporation eerst de…

Deze drumsequencer uit 1978 werkte ongeveer zelfde als die van haar opvolger en had 14 verschillende drumsounds, die allemaal een aparte volume regelaar hadden. Deze dame had 11 verschillende effecten en was in staat om te varieren in tempo, accenten en fades.

Deze module is onder andere gebruikt door Fatboy Slim, Genesis, Peter Gabriel, Phill Collins en Blondie.

De TR-808 was ontworpen zodat artiesten makkelijk demo's konden maken. De focus van de engineers was om drumgeluiden zo goed mogelijk na te maken. Geheugen was in die tijd nog duur, dus ze hadden niet gekozen voor digitale drumgeluiden.

Geintroduceerd in 1980, was de TR808 origineel gemaakt als een tool voor studio muziekus om demos te maken.

De design van de TR-808 wordt toegekend aan twee werknemens: Nakamura voor de analoge voice cicuits, en Matsuoka die de software heeft ontwikkeld. De TR-808 is geproduceerd tussen 1980 en 1983 door de Roland Corporation. Er zijn ongeveer 12,000 units gemaakt in die tijd.

De ontvangst van het apparaat was middelmatig, omdat het geen digitaal gesamplede geluiden had. Drummachines die digitale geluiden gebruikte waren het populairst.

Hier een filmpje over hoe de TR-808 te bedienen is:

De Duitse groep Kraftwerk had voor de officiele release van de 808 al een prototype in bezit. Daarnaast was een van de eerste bands die de TR-808 gebruikte de Japanse electronic music group Yellow Magic Orchestra in 1980, direct na zijn release.

De invloed van de TR-808 is op de moderne muziek reusachtig net als de Fender Stratocaster was voor de rock. De TR-808 vormde hiphop, techno en eigenlijk alle elektronische dansmuziek die daar de afgelopen decennia uit voortkwam. De machine speelde een doorslaggevende rol en is nog altijd maatgevend.

Toen de Roland TR-808 in een eerste versie de fabriek in Osaka verliet, werd de drummachine vooral uitgelachen. Elektronische muziek was begin jaren tachtig nog klein en kwam van kunstzinnige bands als Kraftwerk, Tangerine Dream en Can, van Brian Eno en een eerste golfje Britse synthpop.

Van een apparaat dat een drumstel moest vervangen, werd in 1980 verwacht dat het ding zou klinken als een écht drumstel, en dat deed de Roland TR-808 niet. Dit was voor veel artiesten een grote teleurstelling.

Bijna alle artiesten verkochten hun TR-808 weer, of gaven hem zelfs weg. Ineens was de zwarte markt overladen aan TR-808.

De underground artiesten konden nu ineens voor een prikkie deze drum machine kopen. En maakt hier ontzettend veel gebruik van binnen veel verschillende genres.

Dankzij de donderende bassdrum, gecombineerd met schelle en suizende hihats, snare en handclaps, kon met de TR-808 op een simpele manier een robotachtig, maar diep groovend ritme in elkaar worden gezet. Een unieke sound!

En deze sound sloeg langzaam maar zeker aan..

De TR-808 werd een cultapparaat, eerst in de Amerikaanse hiphop- en danscultuur. De New Yorkse dj en producer Afrika Bambaataa gebruikte de kille ritmes van de TR-808 voor zijn ‘electro’, elektronische dansmuziek geïnspireerd door Kraftwerks krautrock. Die mixte hij in bijvoorbeeld het nummer Planet Rock met raps en vervormde stemgeluiden uit de vocoder en kortaf bliepende synths.

De robotritmes van de TR-808 sloegen midden jaren tachtig over naar de techno, de clubmuziek uit Detroit die werd grootgemaakt door producers als Juan Atkins en Jeff Mills. Daarna ging het apparaat de wereld over, dwars door alle muzikale genres.

De TR-808 gaf in de jaren negentig het ritme aan op acid-, house- en ravefeesten, kreeg een vervolg in de hardcore en de trance en daarna de dance. Maar de machine kleurde ook de mainstream popmuziek, vanaf het nummer Sexual Healing van Marvin Gaye tot Whitney Houston (I Wanna Dance with Somebody), Black Eyed Peas (Boom Boom Pow) en Madonna (Express Yourself).

Zoals wel vaker in de kunst werd de esthetiek bepaald door de beperking, en die charme en dus de invloed van de TR-808 (later TR-909) laat zich nog altijd gelden in de popmuziek. Al komt veel elektronische muziek tegenwoordig uit de laptop, het geluid van de TR-808 wordt nog steeds gekopieerd, desnoods digitaal met samples.

Maar vooralnog komt de beat nog gewoon uit die rare, analoge bak van Roland zelf. Luister maar naar de sfeerbepalende TR-808 in Love Lockdown van Kanye West, van het album 808s & Heartbreak uit 2008. Of naar de kale, maar hypnotiserende dancetrack Russet van Pearson Sound uit 2015.

En als je goed luistert, hoor je zelfs in nieuwe producties de TR-808 terug.

The black sheep turned supersonic sheep!

De TR-808 begon in de schaduw van de LMS-1 en mensen zagen er geen toekomst in. Toch is de TR-808 de drum machine die de meeste hits op zijn naam heeft staan.

Daarnaast heeft het een grote rol gespeeld om de underground sound van de jaren 80 vorm te geven. Zo'n grote rol dat de underground sound de populaire sound werd.

• Ian van Kastel
• Levai Huijzer
• Bas van Dolderen