• Daan Kleijnen
• Rik van Wouw

Een Fuzz.

Je bent vast en zeker in aanraking gekomen met het geluid dat een fuzz projecteert. Het wordt ook al gebruikt in hitnummers sinds de jaren 60.

Zoals:

Spirit in the Sky van Norman Greenbaum Purple Haze van Jimi Hendrix With a Little Help From My Friends van Joe Cocker

En bijvoorbeeld veel nummers van The White Stripes.

Het is een pedaal dat je geluidssignaal pakt en het ongelooflijk hard ‘clipped’; beter bekend als square-wave clipping. Het satureert het geluid als de malle en geeft jouw input een wollig en “fuzzy” sound. Hierdoor krijgt je instrument ook immens veel sustain.

Maar vergis je niet, niet elk Fuzz pedaal is hetzelfde. Ook Al zijn meeste fuzz pedalen gebaseerd op een klein aantal originele circuits, de kleine subtiele verschillen kunnen een immens groot verschil maken.

De eerste ‘Fuzz” is eigenlijk per ongeluk ontstaan, door een kapotte voorversterker. Een voorversterker converteert een slap signaal naar een sterk output signaal om vervolgens naar een versterker of speaker te sturen. Grady Martin en legendarische engineer “Glen Snoddy” maakte gebruik van het distorted (vervormde) geluid dat daardoor uit zijn amplifier kwam. Glen vergeleek het nog met een bariton saxofoon. Dit effect hebben zij gebruikt in het nummer “don’t Worry” van Marty Robbins

Don't Worry - Marty Robbins - 1961 (vanaf 01:27)

https://www.youtube.com/watch?v=Q2WBBcH6OPU

Later dat jaar heeft Martin zelf een nummer uitgebracht met dezelfde kapotte preamp. En dat nummer heet “The Fuzz”, waardoor hij wordt gezien als de grootvader van de “Fuzz.

Een van de bekendste eerst echte commerciële Fuzz pedalen was de “Maestro FZ-1 Fuzz-Tone” gemaakt door Gibson in 1962.

Deze Fuzz is onder andere te horen bij The Rolling Stones’ 1965 hit nummer “Satisfaction”

Desondanks dat de Fuzz al een paar jaar commerciëel bestond, waren nog veel artiesten en engineers aan het experimenteren met manieren om geluid te vervormen. Zoals in 1964 door gitarist Dave Davies van “The Kinks”. Hij gebruikte een scheermesje om zijn luidsprekerconus open te snijden om een vervormd geluid te creëren, en hiermee heeft hij hun hitsingle “you really got me”opgenomen.

In deze tijd waren er nog geen opties op de amplifiers om een vervormd geluid te maken, daarvoor had je echt een pedaal nodig of moest je dus zware aanpassingen maken aan je amplifier die meestal niet om te keren waren. Maar dat veranderde allemaal door een groot Brits bedrijf genaamd “Marshall”. Marshall begon in 1966 met het aanpassen van de elektronische schakelingen aan hun amplifiers om zo helderder, luider en vollere vervorming mogelijkheden te bieden.

De grens tussen fuzz en distortion is eigenlijk nagenoeg iets subjectiefs. Hoewel er voor alles, al helemaal in de wereld van elektronica, een verklaring is blijft deze discussie een gevoelig punt voor de fanaten. In de volksmond wordt distortion vaak gezien als een transparantere, heldere vervorming. De klankkleur van het instrument raakt vervormd, maar blijft herkenbaar.

Wat wij verstaan onder ‘fuzz’ is een soort van vervorming met een eigen karakter, dat het geluid van het instrument dermate veranderd van klankkleur. Fuzz is voor het eerst commercieel op de markt gezet als ‘wondermiddel’ om het geluid van een basgitaar te veranderen in dat van verschillende koperblazers.

Ja, echt. Maestro Fuzz-Tone FZ-1 Demonstration Record 1962

https://www.youtube.com/watch?v=VAWwBEx3Qkc&t=

wetenschappelijke verklaring tussen fuzz en distortion valt het best af te lezen aan dit voorbeeld hier rechts.

In het kort;

Distortion vervormd je originele sinusgolf, maar het blijft een sinusgolf.

Fuzz vervormd je originele sinusgolf totdat het een zaagtand wordt.

De hedendaagse markt in fuzzpedalen is ongeëvenaard in de variatie van diverse modellen. Elk bedrijf dat begon als uit de hand gelopen hobby verkoopt hun verschillende versies van klassieke circuits. Sommige merken zijn zelf volledig opgericht voor het maken van alleen maar fuzzpedalen.

Zo goed als alle hedendaagse fuzzpedalen zijn gebaseerd op de onderstaande ‘’klassieke’’ circuits. Alle circuits zijn van boven naar beneden chronologisch in uitgave. Ook wordt er vermeld wanneer het ene circuit gebaseerd is op het andere.

1962 - Maestro (by Gibson) Fuzz Tone FZ-1

1965 - Sola Sound Tone Bender MK-I

1966 - Sola Sound Tone Bender MK-1.5 (feb)

1966 - Sola Sound Tone Bender MK-II (nov)

1966 - Dallas Arbiter Fuzz Face (germanium en silicon transistor) (gebaseerd op de MK-1.5 Tone Bender)

1968 - Univox Super Fuzz

1968 - Fender Fender Blender

1970 - Electro Harmonix Big Muff

In de jaren zeventig en de tachtig werden fuzzpedalen vooral geassocieerd met de hits van de jaren zestig. Dit kwam ook vooral omdat gitaristen hun versterkers steeds meer te laten oversturen met zo min mogelijk effecten. De klassiekers zoals de Big Muff hebben de jaren zeventig behoorlijk goed overleeft, omdat het werd gebruikt als boost.

1978 - Pro Co RAT (begon als een heftig gemodificeerd germanium fuzz faze pedaal)

1989 - Electro Harmonix (SOVTEK) Russian Big Muff (Met de val van de Sovjet Unie werd ook ineens in Rusland geproduceerd voor een nieuwe russische markt)

1993 - Boss Hyper Fuzz FZ-2 (gebaseerd op de Univox Super Fuzz)

 

Sinds de her interesse in fuzzpedalen die weer is opgekomen door de grungerock van de jaren negentig zijn er tegenwoordig vele merken die hun eigen unieke nieuwe circuits maken. De onderstaande merken zijn favorieten van mij.

Death By Audio

Earthquaker Devices

Keeley Electronics

Fuzzlord Effects

Z. Vex

Catalinbread Effects

Abominable Electronics

Minotaur Sonic Terrors

Black Arts Tone Works

JHS Pedals

Behringer

Danelectro

Fulltone

Way Huge

Jim Dunlop

Old Blood

Walrus Audio